Endurhæfing

Fimm ára lífshorfur eru nú 69% hjá körlum en 68% hjá konum (2005-20014) og hafa meira en tvöfaldast frá því að skráning krabbameina hófst á Íslandi 1954, skv. upplýsingum frá Krabbameinsskránni.

Nokkrar staðreyndir:

• Um 1.705 Íslendingar greinast árlega með krabbamein.
  
• Í árslok 2019 voru á lífi um 15.900 einstaklingar sem einhvern tímann höfðu greinst með krabbamein.
  
• Lífshorfur hafa batnað mikið.
  
• Um 40-75% þeirra sem greinast með krabbamein telja sig þurfa á endurhæfingu að halda.
  
• Endurhæfing og líkamleg þjálfun við hæfi getur dregið úr skertri starfsgetu af völdum krabbameina og meðferðar.

Meðferð við krabbameinum hefur margvísleg áhrif á heilsufar fólks og getur m.a. dregið úr líkamlegri og sálrænni getu. Með endurhæfingu við hæfi er hægt að draga úr mörgum aukaverkunum og bæta lífsgæði með því að huga að heilbrigðum lífsstíl og reglulegri hreyfingu.  Grunngildin fjögur, næring, hreyfing, svefn og hugur eiga þarna sannarlega við. 

Ráðleggingar

Samkvæmt fjölmörgum rannsóknum sem gerðar hafa verið erlendis, á endurhæfingarþörf krabbameinssjúklinga kemur fram að mikilvægt er að :

• Hreyfa sig eins og geta og heilsa leyfir.
  
• Forðast kyrrsetulíf.
  
• Vikuleg hreyfing ætti að vera 150 mínútur af miðlungsáreynslu eða 75 mínútur af mikilli áreynslu
  
• Styrktarþjálfun tvisvar eða þrisvar í viku.
  
• Liðleikaæfingar á sömu tímum og aðrar æfingar.
  
• Fagaðilar sem vinna að endurhæfingu tileinki sér áhrif og afleiðingar krabbameina og meðferðar á líðan, þrek og ástand við þjálfun.
  
• Æfinga- og meðferðaráætlunin sé einstaklingsmiðuð.
  

Dæmi um endurhæfingaúrræði sem eru í boði:

Heildræn endurhæfing fyrir krabbameinsgreinda á Landspítala

Endurhæfingarteymi fyrir krabbameinsgreinda er staðsett á Landsspítalanum við Hringbraut.

Markmið heildrænnar endurhæfingar fyrir krabbameinsgreinda á Landspítala er að aðstoða einstaklinga við að endurheimta og viðhalda virkni, heilsu og lífsgæðum innan þeirra takmarkana sem sjúkdómur og meðferð setur.

• Fjölfaglegt endurhæfingarteymi (er staðsett á Hringbraut) sér um að skipuleggja, veita endurhæfingarþjónustu og senda tilvísanir innan og utan spítalans í samræmi við þarfir og óskir sjúklings. Lögð er áhersla á að sinna þörfum sjúklinga fyrir endurhæfingu óháð meðferð og sjúkdómsstigi, en í forgangi eru þeir sem eru með erfið og fjölþátta einkenni sem hafa mikil áhrif á daglegt líf og lífsgæði. Gerð er einstaklingshæfð markmiðssetning og áætlun um endurhæfingu með hverjum einstaklingi, sem byggist á heildrænu mati á líðan hans og þeim áskorunum sem hann þarf að takast á við í kjölfar sjúkdóms og meðferðar. Heilbrigðisstarfsmaður sendir tilvísun til endurhæfingarteymis til að óska eftir þjónustunni.  Hér eru upplýsingar um endurhæfingarteymið á útvef spítalans og á fræðsluefni fyrir sjúklinga um þreytu vegna krabbameins og meðferða.  
  
  Frekari upplýsingar veitir teymisstjóri teymis, Rannveig Björk Gylfadóttir sérfræðingur í hjúkrun, í síma 825 5857 og á netfang; gylfadot@landspitali.is

• Hópþjálfun fyrir krabbameinsgreinda og sjúkraþjálfun eftir brottnám brjósts á Landspítala, Hringbraut: Tvisvar í viku eru hóptímar í styrktar- og þolþjálfun undir handleiðslu sjúkraþjálfara á mánudögum og föstudögum kl. 10:30-11:45. Tíu skipta kort kostar 5895 kr. Sjúkraþjálfun - (einstaklingsmeðferð á göngudeild) er í boði vegna verkja/hreyfiskerðingar í tengslum við aðgerð á brjósta- og/eða holhandarsvæði. Kostnaður er skv. almennri verðskrá fyrir sjúkraþjálfun. Hvoru tveggja er staðsett á Endurhæfingardeildinni á 4. hæð á Hringbraut s. 543 9300 . Það þarf ekki beiðni, hvorki í hópþjálfunina eða sjúkraþjálfunina.

• Önnur stuðnings- og endurhæfingarþjónusta í boði á Landspítala: Upplýsingar um neðangreinda þjónustu er hægt að fá hjúkrunarfræðingum og læknum, og á www.landspitali.is. Oftast þarf að fá tilvísun: Félagsráðgjöf, iðjuþjálfun, sjúkraþjálfun, kynlífsráðgjöf, líknarráðgjafateymi, næringarráðgjöf, prestar- og djáknar, sálfræðiþjónusta, slökunarmeðferð, talþjálfun, verkjateymi

Reykjalundur

Reykjalundur sinnir endurhæfingu krabbameinssjúklinga sem eru í sjúkdómshléi, taldir læknaðir eða í stöðugu ástandi. Beiðni er send frá krabbameins-endurhæfingarteymi Landspítalans og fleiri. Í boði er sjúkraþjálfun, iðjuþjálfun, sálfræðimeðferð, talþjálfun, næringarráðgjöf, starfsendurhæfing, félagsráðgjöf, hjúkrun og læknisfræðileg meðferð. Ýmis fræðsla svo sem verkjaskóli, geðskóli, lungnaskóli og hjartafræðsla. Þar er allur kostnaður greiddur af TR. Í heilsurækt Reykjalundar er hægt að taka þátt í hópþjálfun, fá ráðgjöf og aðgang að sundlaug og tækjasal. Nánari upplýsingar eru á vefsíðunn www.reykjalundur.is.

Grensás - sundleikfimi

Í sundlaug Landspítalans Grensási er boðið upp á hópþjálfun í laug tvisvar í viku, á mánudögum og miðvikudögum kl. 14.30. Upplýsingar í síma 543 9319.

HNLFÍ

Heilsustofnun Náttúrulækningafélags Íslands (NLFÍ) býður upp á endurhæfingu sem er sérhæfð fyrir krabbameinssjúklinga. Þar er í boði einstaklingsmiðuð þjálfun þar sem sett er upp áætlun um hreyfingu á meðan á dvöl stendur. Dvölin stendur yfirleitt í fjórar vikur en möguleiki er á endurkomu í tvær vikur til viðbótar innan árs frá meðferð. Í boði er vatnsleikfimi, æfingar í tækjasal, göngur, heilsuböð og slökun. Læknir metur þörfina fyrir sjúkraþjálfun, sjúkranudd, nálastungur, vaxmeðferð eða leirmeðferð. Í boði eru stuðningsviðtöl hjá sálfræðingi, hjúkrunarfræðingi og næringarráðgjafa eftir þörfum. Sumir sjúkra- eða styrktarsjóðir stéttarfélaga greiða styrk vegnar dvalar á NLFÍ. Nánari upplýsingar eru á vefsíðum www.hnlfi.is.

Ljósið

Ljósið er endurhæfingar‐ og stuðningsmiðstöð fyrir krabbameinsgreinda og aðstandendur þeirra. Markmið Ljósins er að þjónustuþegar fái þverfaglega endurhæfingu og stuðning hjá sérhæfðum fagaðilum. Þverfaglegt teymi sérfræðinga starfar í Ljósinu. Teymið samanstendur af iðjuþjálfum, sjúkraþjálfara, hjúkrunarfræðingi, sálfræðingi, næringarráðgjafa, markþjálfa og íþróttafræðingi. Auk þess starfar þar fleira starfsfólk með reynslu í handverki og sköpun. Fjöldi verktaka koma að sérverkefnum.Þegar einstaklingur kemur í Ljósið fær hann fyrsta viðtal við iðju‐ og sjúkraþjálfara sem eru tengiliðir allt endurhæfingarferlið. Þar er gerð einstaklingsmiðuð endurhæfingaráætlun sem miðar að því að byggja viðkomandi upp, andlega, líkamlega og félagslega eftir veikindi og efla þar með lífsgæðin.Hægt er að fá viðtöl við alla í grunnteyminu eftir því sem við á hverju sinni. Boðið er upp á einkatíma ídjúpslökun, hugræna atferlismeðferð og einnig er boðið upp á jafningjastuðning. Fjölmörg námskeið og fræðslufundir eru í boði í Ljósinu. Má þar m.a. nefna námskeið fyrir nýgreindar konur, heilsueflingarnámskeið, aftur af stað til vinnu eða náms, aðstandendanámskeið fyrir börn, fræðslufundi fyrir karla, matreiðslunámskeið, snyrtinámskeið, hugleiðslunámskeið. Handverk er hluti af endurhæfingunni. Sem dæmi um handverk má nefna bútasaum, leirlist, listmálun, trétálgun, fluguhnýtingar, glerlist, prjónakaffi, ullarþæfingu, saumagallerí, skartgripagerð og postulínsmálun. Nánari upplýsingar og stundatöflu eru hægt að nálgast á www.ljosid.is.