Tengsl milli mataræðis á unglingsárum og brjóstakrabbameins
Nýverið birtist íslensk vísindagrein í American Journal of Epidemiology um áhrif vaxtarhraða á unglingsárunum á áhættuna að greinast með krabbamein í brjóstum og í blöðruhálskirtli síðar á ævinni.
Greinin er hluti af doktorsritgerð Álfheiðar Haraldsdóttur í lýðheilsuvísindum, en doktorsverkefni hennar fjallaði aðallega um tengsl milli mataræðis á unglingsárum og brjóstakrabbameins. Notuð voru gögn frá Hjartavernd og Krabbameinsskrá fyrir þessa rannsókn. Meðhöfundar Álfheiðar eru meðal annars Laufey Tryggvadóttir og Jóhanna Eyrún Torfadóttir, en þær starfa allar þrjár hjá Rannsókna– og skráningarsetri Krabbameinsfélagsins.
Helstu niðurstöður rannsóknarinnar voru að hraður vöxtur á unglingsárum jók áhættuna á brjóstakrabbameini borið saman við þær sem uxu hægar á sama tímabili. Átti þetta einkum við um stúlkur sem voru undir meðalhæð og þyngd um 13 ára aldurinn. Fyrir unglingsdrengi mátti hins vegar sjá að hraður vöxtur á unglingsárum virtist draga úr áhættu á að greinast með langt gengið krabbamein í blöðruhálskirtli.
„Þessar niðurstöður benda fyrst og fremst á mikilvægi umhverfisins, eins og til dæmis lífshátta, sem áhættuþátta brjósta- og blöðruhálskirtilskrabbameins. Fjöldi erlendra rannsókna hefur sýnt fram á að bæði og hæð og þyngd geta haft áhrif á áhættuna á að greinast með brjóstakrabbamein, og þessar niðurstöður eru því í takt við þá vitneskju." segir Álfheiður.
Þátttakendur í rannsókninni eru fæddir á árunum 1915 til 1935, á tímum þar sem margir hér á landi bjuggu við matarskort vegna heimskreppunar. Talið er að vannæring geti haft áhrif á brjóstakrabbameinsáhættu, en það fer eftir eðli og lengd hennar hvernig þau áhrif birtast. Í stuttu máli teljum við að vannæring þátttakenda á barnsaldri hafi haft neikvæð áhrif á þá efnaskiptaferla sem stýra hinum hraða vexti unglingsáranna, sem skilaði sér svo í aukinni áhættu á brjóstakrabbameini.
Ekki er þó hægt að staðfesta í þessari rannsókn hvort þetta samband milli vaxtarhraða og brjóstakrabbameins tengist eingöngu þátttakendum sem voru vannærðir í æsku og hafa þarf í huga að úrtakið var ekki nógu stórt til að skoða það sérstaklega. Það þarf því að gera fleiri og stærri rannsóknir á þessum tengslum, sérstaklega varðandi blöðruhálskirtilskrabbameinið, áður en hægt er að fullyrða um orsakasamband.
