Ný reiknivél veitir upplýsingar um áhættuflokk blöðruhálskirtilsmeina
Í dag birtist á vef Krabbameinsfélagsins í fyrsta sinn reiknivél sem einstaklingar sem greindir hafa verið með blöðruhálskirtilskrabbamein geta notað til að reikna áhættuflokk meinsins. Verkefnið er unnið í samvinnu Rannsókna- og skráningarseturs Krabbameinsfélagsins og þvagfæraskurðlækna Landspítalans.
Blöðruhálskirtilskrabbamein er algengasta krabbameinið hjá körlum á Íslandi. Mikill breytileiki er á því hversu hratt æxli í blöðruhálskirtlinum vaxa, stundum getur krabbameinið vaxið hratt og dreift sér til annarra líffæra en algengara er að meinið vaxi hægt. Horfur sjúklings með krabbamein í blöðruhálskirtli eru háðar útbreiðslu krabbameinsins.
Blöðruhálskirtilskrabbameinum er skipt í áhættuflokka þar sem hver áhættuflokkur hefur mismunandi horfur. Áhættuflokkarnir eru ákvarðaðir út frá útbreiðslu æxlis, Gleason-stigi og PSA-gildi í blóðprufu. Meðferð við sjúkdómnum er svo ákveðin út frá áhættuflokk og heilsufari sjúklings.
Virkir þátttakendur í sinni meðferð
Því betri upplýsingum sem sjúklingar hafa aðgang að, þeim mun betri möguleika hafa þeir á að taka meðvitaðar ákvarðanir og vera virkir þátttakendur í sinni meðferð. Sjúklingar fá ekki allir upplýsingar um hvaða áhættuflokki þeir tilheyra, en flestir fá upplýsingar um útbreiðslu æxlis (stigun), PSA-gildi og Gleason-stig.
Með því setja þessar upplýsingar inn í nýju reiknivélina geta þeir séð hvaða áhættuflokki þeirra mein tilheyrir. Þegar áhættuflokkur hefur verið reiknaður er hægt að velja viðeigandi áhættuflokk á stiku til vinstri (Alvarleiki sjúkdóms) og skoða upplýsingar um til dæmis fyrstu meðferð og eftirfylgd viðkomandi áhættuflokks.
Reiknivélina má nálgast á heimasíðu Krabbameinsfélagsins , en þar er einnig að finna ýmsa tölfræði um greiningu, meðferð og eftirfylgd blöðruhálskirtilskrabbameins sem unnin er út frá upplýsingum frá gæðaskrá blöðruhálskirtilskrabbameins.
Hvað er PSA-gildi?
PSA (prostate-specific antigen) er mótefnavaki sem blöðruhálskirtillinn gefur frá sér. Hátt PSA-gildi getur gefið til kynna að krabbamein sé í blöðruhálskirtlinum. Hins vegar geta karlar með lágt PSA-gildi haft blöðruhálskirtilskrabbamein og PSA getur hækkað við aðra sjúkdóma eins og bólgur eða góðkynja stækkun á blöðruhálskirtli og þess vegna er ekki hægt að styðjast eingöngu við PSA-gildi við greiningu á blöðruhálskirtilskrabbameini.
Hvað er Gleason-stig?
Ef skoðun eða PSA-próf bendir til sjúkdómsins ráðleggur læknir sýnatöku. Mörg lítil sýni eru tekin frá kirtlinum sem meinafræðingur skoðar undir smásjá og gefur æxlinu svokallað Gleason-stig sem er á bilinu 2 til 10. Lágt Gleason-stig þýðir að krabbameinsfrumurnar líkjast eðlilegum blöðruhálskirtilsfrumum og þá er æxlið ólíklegra til að dreifa sér til annarra líffæra. Hátt Gleason-stig þýðir að krabbameinsfrumurnar eru mjög ólíkar eðlilegum frumum og líklegri til að dreifa sér.
