Notkun ljósabekkja fer enn minnkandi
Ný könnun samstarfshóps um ljósabekkjanotkun á Íslandi leiðir í ljós að verulega hefur dregið úr notkun ljósabekkja á tímabilinu 2004 til dagsins í dag.
Capacent-Gallup hefur árlega framkvæmt kannanir fyrir hópinn sem skipaður er fulltrúum frá Embætti Landlæknis, Geislavörnum ríkisins, húðlæknum og Krabbameinsfélaginu.
Á þessu tímabili hefur dregið mjög verulega úr notkun ljósabekkja. Árið 2004 höfðu um 30% fullorðinna notað ljósabekki í einhverjum mæli síðustu 12 mánuði, en frá árinu 2013 hefur þessi tala verið um 10% og virðist fara lækkandi. Sama þróun á sér stað hjá ungmennum. Árið 2004 höfðu 38% aðspurðra ungmenna á aldrinum 12-14 ára notað ljósabekki í einhverjum mæli síðustu 12 mánuði. Árið 2018 hafði um 13% aðspurðra 18-24 ára ungmenna notað ljósabekki.
„Þetta er virkilega ánægjuleg þróun, sérstaklega í ljósi þess að rannsóknir sýna að notkun ljósabekkja í fegrunarskyni hefur valdið aukinni tíðni húðkrabbameina. Að forðast ljósabekki er því mikilvæg forvörn gegn sortuæxlum og öðrum húðkrabbameinum,“ segir Guðlaug Birna Guðjónsdóttir, framkvæmdastjóri Krabbameinsfélags höfuðborgarsvæðisins, sem situr í samstarfshópnum fyrir hönd Krabbameinsfélags Íslands.
Í skýrslu Alþjóða heilbrigðismálastofnunarinnar (WHO) sem kom út í fyrra segir að notkun ljósabekkja til sólbaða í fegrunarskyni undanfarna áratugi hafi valdið aukinni tíðni húðkrabbameina. Einnig hefur aldur þeirra sem fá slík krabbamein í fyrsta sinn lækkað. Notkun ljósabekkja er talin valda meira en 10 þúsund tilfellum af sortuæxlum árlega og meira en 450 þúsund tilfellum af öðrum húðkrabbameinum í Bandaríkjunum, Evrópu og Ástralíu samanlagt. Skaðleg áhrif ljósabekkja eru þannig vel þekkt og því er nauðsynlegt að takmarka notkun þeirra sem mest.
Í skýrslunni er fjallað um ýmsar aðgerðir sem aðildarríkin hafa gripið til í þeim tilgangi að takmarka notkun ljósabekkja. Þar má nefna innleiðingu aldursmarka og ýmsar kröfur sem gerðar eru til þeirra sem reka sólbaðsstofur. Áhersla er lögð á fræðslu og margvíslega miðlun upplýsinga um skaðleg áhrif af notkun ljósabekkja í fegrunarskyni.
Krabbameinsfélagið hefur frá árinu 2004 verið í samstarfi við Geislavarnir ríkisins, Embætti landlæknis og húðlækna. Hópurinn hefur starfað undir átaksheitinu „Hættan er ljós“ og vann upphaflega fyrst og fremst að því að upplýsa foreldra og forráðamenn fermingarbarna um að börn ættu ekki að fara í ljós. Stefna hópsins er að stuðla að skynsamlegri hegðun landsmanna í sól og að draga enn frekar úr almennri notkun ljósabekkja.
