Lára G. Sigurðardóttir læknir og fræðslustjóri KÍ 25. apr. 2016

Ekki vera steikt/ur

Eftir langan dimman vetur er freistandi að baka sig í sólinni loksins þegar hún sýnir sig.  En hvað ber að varast í sólinni? Grein eftir Láru G. Sigurðardóttur lækni. 

Eftir langan dimman vetur er freistandi að baka sig í sólinni loksins þegar hún sýnir sig. Hvort aðdráttarafl sólarinnar er merki um ákall á D-vítamín eða annað veit ég ekki.

En hvaða áhrif hafa sólargeislarnir? Sólin sendir frá sér margar tegundir af geislum. Við þekkjum best útfjólubláugeislana UVA og UVB sem geta skemmt erfðaefni húðfruma og þannig leitt til öldrunar húðar og húðkrabbameina. Hversu skaðlegir útfjólubláugeislarnir eru fer eftir nokkrum atriðum:

  1. Sólargeislarnir eru hættulegastir milli kl.11 og 14.
  2. Því lengur sem þú ert í sólinni því meiri skaða geturðu orðið fyrir.
  3. Eftir því sem sólargeislarnir eru nær miðbaugi því hættulegri eru þeir.
  4. Því hærra frá sjávarmáli sem þú ert því sterkari eru geislarnir.
  5. Skýin veita ekki örugga vörn og geislarnir geta endurspeglast frá sumum skýjum.
  6. Sólargeislarnir endurvarpast frá jörðinni, sérstaklega vatni og snjó.
  7. Höfuðfat og klæðnaður eða sólarvörn verndar þig gagnvart sólargeislunum.
  8. Að halda sig í skugga veitir góða vörn, sérstaklega um hádegisbil.

Sólbruni eða brún húð eru merki um að húðin hefur orðið fyrir húðskaða af völdum útfjólublárra geisla. Til langs tíma getur það valdið ótímabærri öldrun húðar með tilheyrandi línum og minnkuðum teygjanleika ásamt öldrunarblettum og öðrum blettum sem breyst geta í húðkrabbamein. Af húðkrabbameinunum eru sortuæxli alvarlegust. Auk þess að hafa skaðleg áhrif á húðina auka útfjólubláu geislarnir einnig líkur á að fá ský á auga eða önnur augnvandamál.

Þekkir þú áhættuþætti eða einkenni sortuæxla?

Þó svo að allir geti fengið sortuæxli þá eru nokkrir þættir sem geta aukið líkur á myndun sortuæxla:

  1. Húð sem brennur auðveldlega.
  2. Að hafa brunnið í sól eða ljósabekkjum, sérstaklega fyrir 18 ára aldur.
  3. Ljós húð sem þolir illa sólina.
  4. Að hafa marga fæðingabletti.
  5. Óreglulegir fæðingablettir.
  6. Ef náinn ættingi hefur greinst með sortuæxli.

Síðan er mikilægt að vera vakandi fyrir einkennum sortuæxla því yfirleitt sjáum við þau með berum augum. Ef blettur hefur eitt eftirtalinna atriða þá getur það bent til sortuæxlis:

  1. Ósamhverfur.
  2. Óreglulegir jaðrar.
  3. Fleiri en einn litur.
  4. Hefur breyst að einhverju leyti, t.d. stækkað.
  5. Kláði eða sár.

Allir sem hafa áhættuþátt eða blett með ofangreint einkenni ættu að láta lækni skoða sig. Sortuæxli er auðvelt að lækna ef það greinist á byrjunarstigi en getur verið erfitt við að eiga nái það að dreifa sér. Því er svo mikilvægt að gæta hófs í sólböðum eins í öðru í lífinu. Ekki steikja á sér húðina, við þurfum á heilbrigðri húð að halda alla ævi.

Lára G. Sigurðardóttir, læknir og fræðslustjóri Krabbameinsfélagsins


Fleiri nýjar fréttir

30. maí 2023 : Bylting - hálfur milljarður til krabbameinsrannsókna

Vísindasjóður Krabbameinsfélagsins hefur frá stofnun sjóðsins árið 2015 styrkt 41 krabbameinsrannsókn um samanlagt 384 miljónir króna. Næsta úthlutun úr sjóðnum verður í júní næstkomandi.

Lesa meira

30. maí 2023 : Krabbameinsskimanir – mikið fyrir lítið

Áratugir eru síðan skimanir fyrir legháls- og brjóstakrabbameini voru teknar upp á Íslandi. Þær hafa fyrir löngu sannað gildi sitt þó þær veiti aldrei fullkomna vörn. Konur hér á landi hafa með afgerandi hætti sýnt að þær kunna að meta aðgengi að þeim.

Lesa meira

30. maí 2023 : Á Ís­landi greinast um 1800 manns á hverju ári með krabba­mein

Þeir gætu verið færri. Þó að ekki sé hægt að koma í veg fyrir öll krabbamein sýna rannsóknir að áhættuþættir margra krabbameina tengjast lífsstíl. Með bættri lýðheilsu þjóðar er hægt að fækka verulega ákveðnum krabbameinum.

Lesa meira

28. maí 2023 : Lokað 30. maí í ráðgjafarþjónustu vegna vinnufundar ráðgjafarteymis

Lokaða verður hjá ráðgjafarþjónustu Krabbameinsfélagsins þriðjudaginn 30. maí vegna vinnufundar ráðgjafarteymis. Hægt er að senda fyrirspurnir og erindi á radgjof@krabb.is og er þeim svarað eins fljótt og hægt er.

Lesa meira

25. maí 2023 : Bjóðum Brakkasamtökin velkomin í hópinn

Á aðalfundi Krabbameinsfélagsins var staðfest ákvörðun stjórnar um aðild Brakkasamtakanna að Krabbameinsfélagi Íslands. Krabbameinsfélagið fagnar ákvörðun aðalfundarins og býður Brakkasamtökin velkomin í hópinn.

Lesa meira

Var efnið hjálplegt?