160 milljónir til rannsókna á þremur árum
-
Sigríður Gunnarsdóttir, formaður stjórnar Vísindasjóðsins, afhendir Lindu Karlsdóttur styrk til rannsóknar á hvort textaskilaboð (SMS) geti aukið þátttöku kvenna í skimun fyrir leghálskrabbameini.
Vísindasjóður Krabbameinsfélagsins hefur frá árinu 2017 úthlutað 160 milljónum til 24 íslenskra rannsókna.
Sjóðurinn var stofnaður árið 2015 og markmið hans er að efla íslenskar rannsóknir á orsökum krabbameina, forvörnum, meðferð og lífsgæðum sjúklinga.
Formaður sjö manna stjórnar Vísindasjóðsins er Sigríður Gunnarsdóttir, framkvæmdastjóri hjúkrunar á Landspítala. Stjórn ákvarðar styrkveitingar á grundvelli umsagna Vísindaráðs félagsins sem í sitja níu manns. Eiríkur Steingrímsson, prófessor við læknadeild Háskóla Íslands er formaður ráðsins.
Sjóðurinn er byggður á grunni fjárframlaga frá Krabbameinsfélaginu og aðildarfélögum, auk þess sem tvær erfðagjafir runnu inn í sjóðinn; Minningarsjóður Ingibjargar Guðjónsdóttur Johnson og sjóður Kristínar Björnsdóttur, fyrrverandi starfsmanns Sameinuðu þjóðanna. Stofnfé sjóðsins var rúmar 250 milljónir króna.
Þær rannsóknir sem hlotið hafa styrki eru afar fjölbreyttar. Hér má sjá nokkur dæmi:
Doktorsrannsókn á frjósemisverndun
Suzannah A. Williams og Bríet Bjarkadóttir, doktorsnemi við Háskólann í Oxford, vinna að rannsókn sem hlaut 2,5 milljónir króna í styrk. Hún fjallar um frjósemisverndun án inngrips og áhrif krabbameinslyfja á eggbú og þróun frjósemisverndandi lyfja. Krabbameinsmeðferðir geta skert frjósemi stúlkna og kvenna með því að eyða eggbúum eggjastokkana. Markmið rannsóknarinnar er að þróa nýja greiningaraðferð til að rannsaka skaðleg áhrif krabbameinslyfja á eggbú. Á grundvelli þeirra niðurstaðna verður leitað að frjósemisverndandi efnum og kannað hvort þau geti komið í veg fyrir skemmdir á eggbúum.
Kanna áhrif ónæmismeðferða á lifun krabbameinsfruma
Erna Magnúsdóttir hefur hlotið styrk úr sjóðnum í þrígang, alls 21 milljón króna til að rannsaka áhrif Waldenströmsjúkdómsins, sem er ólæknandi hægfara krabbamein B-eitilfruma. Um þrjár milljónir einstaklinga eru greindir með sjúkdóminn á hverju ári. Í rannsókninni hafa verið uppgötvaðir þættir sem hafa áhrif á það hvort frumur sjúkdómsins lifi eða deyi, meðal annars í samhengi við ónæmismeðferð.
„Stuðningur Krabbameinsfélagsins við þetta verkefni hefur skipt sköpum fyrir okkur og hjálpað okkur að afhjúpa ferla sem auka skilvirkni ónæmiskerfisins í því að drepa æxlisfrumur. Það er von okkar að þessar niðurstöður leiði til fjölbreyttari meðferðarmöguleika í sjúkdómnum,“ segir Erna.
Áhrif skimunar á andlega heilsu
Andri Steinþór Björnsson og Inga Wessman hafa hlotið rúmar 12,7 milljónir króna í styrki úr sjóðnum fyrir verkefnið Áhrif skimunar fyrir forstigi mergæxlis á andlega heilsu. Rannsóknin er sú fyrsta sem metur áhrif skimunar og greiningar á forstigi mergæxlis á andlega heilsu og lífsgæði á landsvísu.
„Þessi styrkur er mjög mikilvægur fyrir okkur og mun gera okkur kleift að rannsaka áhrif skimunar og greiningar á forstigi mergæxlis á andlega heilsu,“ segir Andri.
Er hægt að fyrirbyggja myndun meinvarpa?
Guðrún Valdimarsdóttir hefur hlotið 19,3 milljónir króna í þremur úthlutunum úr Vísindasjóðnum fyrir rannsóknina Samspil TGFß boðleiðarinnar og Thrombospondin-1, áhrif á samskipti æðaþels- og brjóstakrabbameinsfruma. Þótt batahorfur brjóstakrabbameinssjúklinga séu góðar, þá steðjar aðal ógnin af mögulegri meinvarpamyndun. Markmið verkefnisins er að skilja í þaula samspil æðaþels og brjóstakrabbameinsfruma á sameindafræðilegum grundvelli, með tilliti til Thrombospondin-1 og hinnar margslungnu TGF-beta boðleiðar.
„Sú þekking [sem verkefnið skapar] hefur gífurlegt gildi þegar litið er til meðferðarmöguleika með sértæku sameindalyfi fyrir brjóstakrabbameinssjúklinga til að fyrirbyggja myndun meinvarpa,“ segir Guðrún.
Gagnvirkt ákvörðunartæki fyrir blöðruhálskirtilskrabbamein
Birna Baldursdóttir hefur hlotið 8,7 milljónir króna í tveimur úthlutunum fyrir rannsóknina Prófun á gagnvirku ákvörðunartæki sem aðstoðar karlmenn, sem greinst hafa með staðbundið blöðruhálskirtilskrabbamein, við ákvarðanatöku um meðferðarleið. Meðferðarleiðir við staðbundnu blöðruhálskirtilskrabbameini hafa mismunandi aukaverkanir. Engin ein meðferð er talin best og getur val á meðferð því valdið streitu og vanlíðan og leitt til ákvörðunar sem ekki er nægjanlega ígrunduð.
„Markmið okkar er að prófa gagnvirkt tæki sem veitir upplýsingar og aðstoð við þessa erfiðu ákvörðun. Styrkurinn er afar mikilvægur og gerir okkur kleift að efla upplýsingar og aðstoð við val á meðferðarleið við staðbundnu blöðruhálskirtilskrabbameini og bæta þannig líðan og lífsgæði karlmanna og fjölskyldna þeirra,“ segir Birna.
Greinin birtist í Blaði Krabbameinsfélagsins 2020.
